Разликуваме три вида заменки: лични, лично-предметни и показни.
А. Лични заменки
1. Лични заменки кои го изразуваат односот кон говорната ситуација (номинативна форма, подмет):
еднина
1. л. јас
2. л. ти
3. л. тој, таа, тоа
множина
1. л. ние
2. л.вие
3. л. тие
прво лице – лицето што зборува (јас, ние);
второ лице – лицето кому му се зборува (ти, вие);
трето лице – лице кое се споменува во говорот, а не мора да биде присутно (тој, таа, тоа, тие).
2. Лични заменки за означување директен и индиректен предмет (за лица кон кои е насочено дејството).
а) за директен предмет:
еднина
1. л. мене; ме
2. л. тебе; те
3. л. него; го; неа; ја
множина
1. л. нас; нè
2. л. вас; ве
3. л. нив; ги
Овие заменки имаат долги и кратки форми, а претставуваат остатоци од старите акузативни форми. Овие форми ги употребуваме за искажување на директен предмет.
б) Лични заменки за индиректен предмет (дативна форма):
еднина
1. л. мене; ми
2. л. тебе; ти
3. л. нему; му; нејзе; ѝ
множина
1. л. нам; ни
2. л. вам; ви
3. л. ним; им
И овие заменки имаат долги и кратки форми, а се остатоци од старите дативни форми. Нив ги употребуваме за искажување индиректен предмет.
На пр.: Јас читам книга. (подмет)
Таа мене ме виде во киното. (директен предмет)
Тој мене ми рече да дојдам. (индиректен предмет)
в) Лично-повратна заменка
себе; се
себе; си
Б. Лично – предметни заменки
1. кој, која, кое; кои – се однесува на лица и има прашално или релативно значење.
Оваа заменка има форми и за предмет: кого;
и за дативен предмет: кому.
Од неа може да се изведат и формите: некој, секој, никој, со неодредено значење и кои најчесто се употребуваат атрибутски.
2. што – се однесува на предмети и има прашално и релативно значење. Таа не е променлива.
Изведени форми: нешто, сешто, ништо.
3. чиј, чија, чие; чии – има присвојно значење.
Од неа може да се изведат и формите: нечиј, сечиј, ничиј.
* Овие заменки често добиваат значење на релативни сврзници.
На пр.: Дојде човекот што го видовме вчера.
В. Показни заменки
1. овој, оваа, ова; овие – служат за посочување блиски предмети;
2. оној, онаа, она; оние – за посочување пооддалечени предмети;
3. тој, таа, тоа; тие – за посочување на предмети без просторно определување.
* Од нив во македонскиот јазик е образуван членот.
На пр.: Дај ми ја оваа книга (книгава); онаа книга (книгана); таа книга (книгата).
Провери ги своите знаења со вежби и задачи за заменки на следнава ВРСКА.