Лексиката според потеклото може да биде:
1. Домашна, изворна (своја) – зборови кои исконски постојат во нашиот јазик и потекнуваат од прасловенскиот, старословенскиот, црковнословенскиот, па преку народниот навлегле во литературниот јазик. Овие зборови ја сочинуваат основата на јазикот и се во најголем број.
На пр.: мајка, татко (други членови на семејството), еден, два (сите броеви), гора, планина, река, езеро (природата што не опкружува), рака, нога (делови од човековото тело) итн.
-
Македонски Јазик
Прирачник за матура – НОВО ИЗДАНИЕ
Original price was: 700 ден.560 денCurrent price is: 560 ден. Додај во кошница
2. Странска (туѓа) – овие зборови навлегуваат или директно од странскиот јазик или посредно (преку трет јазик).
а) Интернационализми – зборови што се употребуваат во многу светски јазици, а по потекло се од латинскиот или старогрчкиот јазик. Овие зборови се приспособуваат кон соодветниот јазик и со тек на време не ги чувствуваме како туѓи (актуелен, квалитет, факултет, факт, литература). Овие зборови не треба да ги користиме прекумерно, туку само кога е неопходно потребно.
б) Турцизми – во нашиот јазик ги има над 3000. Некои од нив отпаднале, некои ги чувствуваме како архаизми, а некои се уште активно ги употребуваме (алва, баклава, кадаиф, ќебапче, кибрит, килим, шеќер, сарма, боза…). Дел од турцизмите ги употребуваме заради стилска обоеност на изразот: муабет, марифет, табиет, адет…
-
Македонски Јазик
Прирачник за матура – НОВО ИЗДАНИЕ
Original price was: 700 ден.560 денCurrent price is: 560 ден. Додај во кошница
в) Варваризми – се употребуваат во уметничката литература заради оживување на месниот колорит и создавање посебна атмосфера (може да бидат и цели дијалози на друг јазик и да се пишуваат во оригинал).
Тука спаѓаат и зборови кои секојдневно се употребуваат иако нема вистинска потреба, бидејќи во нашиот јазик имаме соодветни зборови. Тие се имитација на туѓите зборови и по форма и по изговор : бејби, хај, јес, певаљка, рачуна.
Од темата ЛЕКСИКОЛОГИЈА прочитај ги следните написи:
- Лексички значења на зборовите
- Лексиката според потеклото
- Лексиката според процесот на обновата
- Лексиката според сферата на употреба
- Стилска вредност на зборовите
- Вежби лексикологија
Вежби за лексиката според потеклото:
1. За следните туѓи (интернационални) зборови пронајди соодветни синонимски замени со зборови од нашиот јазик:
аверзија, адекватно, активно, иницира, креира, преферира, пролонгира.
2. Пронајди ги турцизмите во следните реченици:
Шетајќи со мајка ми по чаршијата во еден излог здогледав кондури баш какви што барав. Нејзе ептен не и се бендисаа. Ми го расипа ќеифот и не ги купив.
3. Какви се туѓите зборови во следниот извадок од расказот „Селанката од Копачка“ од Владо Малески и со каква цел се употребени?
– Аванти, порка мизерија, комунисто! – завиваа двајца карабинери. А тој не сакаше да верува и затоа шепотеше: „Понезадутре!“
Одговори:
- аверзија – одвратност, одбивност, гнасење, нетрпеливост; адекватен – соодветен, сообразен, сразмерен, еднаков; активен – енергичен, вреден, трудољубив, работен; иницира – започнува, воведува, поттикнува; креира – создава, створи; преферира – претпочита, дава предност; пролонгира – продолжува, одложува, одолговлекува.
- чаршија, кондури, баш, ептен, бендисаа, ќеифот.
- варваризми.