Со речениците се искажува ставот на говорителот. Тој може само да соопшти нешто, да праша, да изрази желба, потреба, наредба, и сите тие потоа да ги негира (потврдни и одречни). Модалност на реченицата е видот на реченицата зависно од изразениот став.
Разликуваме:
Разликуваме:
- Расказни реченици – соопштуваат за нешто, за настани во минатото, сегашноста или иднината. Кај овие реченици, при пишувањето на крајот ставаме точка, а при говорењето започнуваме ниско, ја поткреваме интонацијата и потоа пак ја спуштаме.
На пр.: Утре ќе ја обработуваме лектирата.
- Извични реченици – се изразуваат чувства, душевни состојби (радост, страв, воодушевување).
На пр.: Утре ќе ја обработуваме лектирата!
(Се радуваме што утре ќе ја обработуваме, бидејќи ни се допаднала или зашто не е денес).
- Желбени реченици – се изразува желбата на говорителот. Најчесто дејството не е извршено, па говорителот само го изразува својот став кон него.
На пр.: Утре сакам да ја обработуваме лектирата!
- Заповедни реченици – се изразува заинтересираноста на говорителот за вршење на дејството.
На пр.: Утре ќе ја обработуваме лектирата!
(се искажува наредба – не другпат, не сега, туку токму утре).
- Прашални реченици – кога прашуваме нешто очекувајќи од соговорникот да знае – се изговара со специјална интонација која почнува ниско и се крева без спуштање.
На пр.: Утре ќе ја обработуваме лектирата?
(кога не знаеме дали е утре или некој друг ден).
Разликуваме три вида прашања:
- Со интонацијата на реченицата или со прашални честици (дали, ли, зар, нели) каде очекуваме ДА – НЕ одговор;
На пр.: Утре ќе ја обработуваме лектирата?
Дали (зар) утре ќе ја обработуваме лектирата?
Утре ли ќе ја обработуваме лектирата?
Утре ќе ја обработуваме лектирата, нели?
- Со прашални заменски зборови (што, кој, кого, каде, како, колку), каде одговорот би бил потполн (цела реченица);
На пр.: Кој ја прочита лектирата?
- Со или – каде има избор од две нешта, или се донесува втора можност или се негира првата.
На пр.: Утре ќе ја обработуваме лектирата или задутре?
Утре ќе ја обработуваме лектирата или не?