- Што определуваат прилошките определби (додатоците на прирокот)?
- Наброј неколку прилошки определби!
- Какви реченични членови се атрибутот и апозицијата?
- Што е атрибут?
- Што е апозиција?
- Што се реченични еквиваленти (соодветници)?
- Направи синтаксичка анализа на следниве реченици:
– Легната на креветот жената продолжуваше да мисли на мртовецот.
– Во ковчегот изнајде еден огромен стар чадор.
– Коските од неговите раце беа обвиткани со светла оптегната кожа со црвени дамки.
– На плоштадот повторно зароси.
– Се обиде да се потпре со рацете.
– Со кого зборуваш?
– Воздухот беше сув.
– Прилегаш на клукајдрвец.
– Не грижи се!
– Не е без опасности.
– Тие проклети петли му ја скинаа главата.
– Еден од нив му понуди стол.
– На полковникот му се матеа мислите.
Одговори:
- Прилошките определби ги определуваат околностите под кои се врши дејството.
- Прилошки определби за: место, време, начин, количество, причина, цел, услов, допуштање.
- Атрибутот и апозицијата се второстепени реченични членови зашто не доведуваат до промена на структурата на реченицата ниту до промена на информацијата.
- Атрибутот е обично придавка или именка која определува некоја особина на именката до која стои.
- Апозицијата со други зборови го кажува истото што и именката до која стои (секогаш се одвојува со запирки).
- Реченични еквиваленти се всушност безглаголски реченици – синтаксички единици без прирок кои стојат самостојно во текстот (но нивното значење се подразбира од контекстот).
– Легната на креветот (прилошка определба за место) жената (подмет) продолжуваше да мисли (сложен глаголски прирок) на мртовецот.(предлошки предмет со на)
– Во ковчегот (прилошка определба за место) изнајде (глаголски прирок) еден огромен стар (атрибути на предметот) чадор (директен предмет).
– Коските од неговите раце (подмет) беа обвиткани (глаголско-именски прирок) со светла оптегната кожа со црвени дамки.(предлошки предмет со со)
– На плоштадот (прилошка определба за место) повторно зароси.(глаголски прирок) – безлична реченица
– Се обиде да се потпре (сложен глаголско-именски прирок) со рацете.(предлошки предмет со со)
– Со кого (предлошки предмет со со)зборуваш (глаголски прирок)? – прашална реченица
– Воздухот (подмет) беше сув.(глаголско-именски прирок)
– Прилегаш (глаголски прирок) на клукајдрвец.(предлошки предмет со на)
– Не грижи се!(глаголски прирок – негиран)
– Не е без опасности. (глаголско-именски прирок – двојна негација)
– Тие проклети (атрибути на подметот) петли (подмет) му (индиректен предмет) ја скинаа (глаголски прирок) главата.(ја – главата – удвоен директен предмет)
– Еден од нив (подмет) му (индиректен предмет) понуди (глаголски прирок) стол.(директен предмет)
– На полковникот му (индиректен удвоен предмет) се матеа (глаголски прирок) мислите.(подмет, трпител на дејството) – пасивна реченица