Сегашно време е проста глаголска форма.
Се образува од основата на несвршени, трајни глаголи. На општиот дел и основниот вокал се додаваат наставките:
еднина
1л. -м
2л. -ш
3л. /
множина
1л. – ме
2л. – те
3л. – ат
На пример, со глагол од а-група:
еднина
1л. вик-а-м
2л. вик-а-ш
3л. вик-а
множина
1л. вик-а-ме
2л. вик-а-те
3л. вик-а-ат
Со глагол од и-група
еднина
1л. нос-а-м
2л. нос-и-ш
3л. нос-и
множина
1л. нос-и-ме
2л. нос-и-те
3л. нос-/-ат
Со глагол од е-група
еднина
1л. плет-а-м
2л. плет-е-ш
3л. плет-е
множина
1л. плет-е-ме
2л. плет-е-те
3л. плет-/-ат
- Во примерите се издвоени општиот дел (коренот), основниот вокал и наставките.
- Во трето лице еднина сегашно време нема наставка и затоа таа форма е земена за определување на глаголската група. Во македонскиот јазик таа форма е името на глаголот, како што во другите јазици е инфинитивната форма, која кај нас ја нема.
Од промените по лице и број кај глаголите од трите групи, можеме да го забележиме следното:
- глаголите од а-група во 3л. множина имаат две а (викаат);
- кај глаголите од и-група и е-група во 1л.едн. наместо и или е се појавува а (носам, плетам; не: носим, плетем);
- кај глаголите од и-група и е-група во 3л.мн. наместо и или е се појавува а (носат, плетат; не: носит, плетет);
- кај глаголите од и-група и е-група во 3л.мн. нема две а (носат, плетат; не: носаат, плетаат);
- кај глаголите од е-група чиј општ дел завршува на -а, во 3л. множина, исто така, има две а (знае, трае, кае, лае, ткае: знаат, траат, каат, лаат, ткаат).
Провери ги своите знаења за сегашно време со вежбите на следнава ВРСКА.
Значењата на сегашното време
- Основното значење на сегашното време е означување глаголско дејство што се врши во моментот на зборувањето.
На пример: Седам во двор и уживам во убавото време.
- Може да означува минатост, како историско сегашно време.
На пр.: Втората светска војна трае од 1941 до 1945 година. - Може да означува идност.
На пр.: Вечер патувам за Белград. - Може да се употребува описно или квалификативно (со вонвременско значење).
На пр.: Петре е добар другар. - Може да има пословична употреба.
На пр.: Железото се кове дури е жешко. - Означува готовност да се изврши некое дејство.
На пр.: Се качуваш на Водно за половина час? – Се качувам.
Глаголот СУМ
Формите за сегашно време на глаголот сум се:
еднина:
1л. сум
2л. си
3л. е
множина:
1л. сме
2л. сте
3л. се
Сегашното време на помошниот глагол сум се употребува при формирањето на сложените глаголски форми: минато неопределено свршено и несвршено време (сум одел, сум отишол) и идно прекажано време (ќе сум одел).
Помошниот глагол сум се употребува при формирањето на именскиот прирок.
На пример:
Јас сум изморен.
Ти си ученик.
Тој е висок.
Ние сме Македонци.
Вие сте немирни.
Тие се отсутни.
Прочитај повеќе за другите времиња во македонскиот јазик на следнава ВРСКА.
Прочитај повеќе за глаголите на следните врски:
- Морфологија – глаголи (матура)
- Глаголски групи и раздели
- Граматички категории кај глаголите
- Именски форми на глаголот