Наука за јазикот (скратена тема)
Поими што треба да се усвојат:
- Знак (симбол и сигнал)
- Семиологија
- Комуникација (еднонасочна/заемна; вербална/невербална; сигнална/симболичка)
- Јазик (систем од знаци)
- Дијалектен (дијалект) и стандарден (литературен) јазик
- Вештачки и природен јазик
- Јазик, говор, писмо
- Видови писма (пиктографско, идеографско, фонетско).
Знак (симболи и сигнали)
- ЗНАК е нешто што укажува на нешто друго. (Нив ги восприемаме со сетилата)
- СИМБОЛИ се знаци што се испраќаат СО намера.
- СИГНАЛИ се знаци што се испраќаат БЕЗ намера нешто да нè информираат.
- Науката што ги проучува знаците се вика СЕМИОЛОГИЈА (семиотика).
Прочитај повеќе на следнава ВРСКА.
Комуникација (општење)
- Комуникација (општење) е размена на знаци; меѓусебно дејствување со знаци.
- Во зависност од тоа дали се употребуваат симболи или сигнали, дали се употребува говорот или други знаци, дали зборува само еден или се води дискусија, итн.
Разликуваме неколку вида комуникација:
- Симболичка и сигнална комуникација (Комуникацијата со знаци што СЕ упатени кон нас се вика симболичка. Најсложен систем од симболи е човековиот јазик. Кога восприемаме знаци што НЕ СЕ упатени кон нас (жолтите лисја на дрвјата – есен) станува збор за сигнална комуникација.)
- Вербална и невербална комуникација (Вербална комуникација е кога употребуваме јазик, зборови (вербално се изразуваме). Невербална комуникација е без зборови, односно кога употребуваме други знаци, како на пример: гестови, мимики, знаци со рацете (прстите), телото (на пр.: кревање раменици – со значење дека нешто не знаеме), правење паузи итн.)
- Еднонасочна и заемна комуникација (Еднонасочна комуникација е кога комуникацијата се одвива во една насока без можност да се возврати (дискутира, полемизира). На пример, кога гледаме телевизија, слушаме радио и сл. Заемна комуникација е двонасочна, односно повеќенасочна; кога заемно можеме да разговараме со повеќе луѓе.)
Прочитај повеќе на следнава ВРСКА.
Јазикот како систем од знаци
Човечкиот јазик е најсложен систем од знаци и најсовршено средство за комуникација (Тој содржи правилна артикулација на гласовите што ги спојуваме во зборови и со сложен систем ги подредуваме во реченици за да изразиме мисла.)
Јазикот е АПСТРАКТЕН систем од знаци, но самиот говор (реченицата, мислата што ја кажуваме) е негово КОНКРЕТНО остварување.
Прочитај повеќе на следнава ВРСКА.
Дијалектен и стандарден јазик
- Дијалектниот јазик (дијалектот) е јазик што го говори група луѓе географски одделена од друга група луѓе. (Освен географски, таа група луѓе е поврзана историски и општествено.)
- Стандардниот (литературниот) јазик е официјалното средство за комуникација на една нација. (Изграден е врз основа на дијалектите, има пропишана норма, го знаат сите припадници на нацијата.)
Прочитај повеќе на следнава ВРСКА.
Поделба на јазиците
Јазиците се делат на:
— живи — јазици што се зборуваат денес;
— мртви — јазици што повеќе не се зборуваат: латински, старогрчки, старословенски и др.
И на:
— природни — јазици што се создале по природен пат, како општествена неопходност за комуникација меѓу луѓето;
— вештачки — јазици создадени од еден човек или група луѓе (есперанто, интерлингва) за полесна комуникација меѓу луѓето.
Писмо
- Писмото е визуелно претставување на говорот.
- Писмото е една од најголемите придобивки на цивилизацијата, бидејќи на тој начин се пренесуваат информациите од генерација на генерација.
Видови писма
- Пиктографско писмо – најстаро. Пиктограмите се цртежи на предметите, кои на јазично ниво одговараат на речениците.
- Идеографско писмо – поразвиена форма на пиктографското, во кое цртежите добиваат симболичко значење. Идеограмите се цртежи кои имаат преносно (метафоричко) значење, а на јазично ниво тие одговараат на зборовите.
- Фонетско писмо – гласовно. Секој знак (буква) означува еден глас.
Прочитај повеќе на следнава ВРСКА.
Прашања за повторување на темата:
- Што е комуникација?
- Што е знак?
- Што е разликата меѓу симбол и сигнал?
- Што е симболичка, а што сигнална комуникација?
- Што е еднонасочна, а што заемна комуникација?
- Што е вербална, а што невербална комуникација?
- Што проучува семиологијата?
- Што е јазик?
- Што е говор?
- Што е писмо?
- Какви видови писма има според историскиот развој?
- Што е природен, а што вештачки јазик?
- Што е дијалектен, а што стандарден јазик?