Лексиката според сферата на употреба

Лексиката според сферата на употреба се дели на: општонародна лексика, дијалектна, професионална, терминолошка и жаргонска.  

 

1. Општонародната лексика ја сочинува основата на зборовниот состав.  

Разликуваме:  

а) разговорна лексика – зборови кои се употребуваат во усната форма на стандардниот (литературниот) јазик. При говорот не се нарушува нормата, но звучи неофицијално, неприсилено.  

 

б) книжна лексика – основата на писмената форма на јазикот. Ја употребуваат писателите со свесен избор на зборови за создавање на уметничко дело.  

 

в) поетска лексика – се одликува со поголема експресивност и сликовитост (На пр.: лаежот на кучињата, ѕвонежот, златоврв…).  

 

2. Дијалектна лексика – дијалектизми се зборови што се употребуваат на определена територија и од ограничен број луѓе (На пр.: соба – одаја; печка – ќумбе, пампур, соба; чамец – кајче).  

 

3. Професионална лексика – професионализми се зборови што им се познати само на луѓе што се занимаваат со иста професија.  

 

4. Терминолошка лексика – термини – служат за точно именување поими, појави или предмети од науката, техниката или културата. Тука преовладуваат странски зборови бидејќи обично директно се преземаат од друг јазик.  

 

5. Жаргонска и арго – лексика – жаргонизми и арготизми.

Оваа лексика ја употребуваат професионална или социјална група луѓе за да се разликуваат од другите.
Жаргонот е јазичен израз кој е неразбирлив поради својата неправилност и често има обележје на таен јазик. Порано го употребувале мајстори, трговци, крадци, скитници, но денес го употребуваат уметници, студенти, ученици, групи луѓе поврзани со начинот на размислување и сфаќање на животот.

Јазичниот израз создаден од овие заедници е познат како сленг.  

---

Од темата ЛЕКСИКОЛОГИЈА прочитај ги следните написи:

1. Лексички значења на зборовите
2. Лексиката според потеклото
3. Лексиката според процесот на обновата
4. Лексиката според сферата на употреба
5. Стилска вредност на зборовите

---

Вежби  за лексиката според сферата на употреба

 

1. Пронајди ги дијалектизмите во следните реченици:

а) Најубоо дејче е Стојаноото.

б) — Здраво другачке,— рече Лефтер.

в) Не се думај, тргнувај.

2.Пронајди ги професионализмите во речениците:

а) Си купи нова трска, си ги намести окцата, го стави омиленото пајче и очекуваше добар улов.

б) Либретото на операта „Риголето“ е според драмата на Виктор Иго „Кралот се забавува“.

3. Напиши неколку термини од лексикологијата!

4. Состави краток дијалог со жаргонска лексика.

 

Одговори:

1. дијалектизми:

   а) Најубоо, дејче, Стојаноото.

   б) другачке

   в) думај

2. професионализми: трска, окцата, пајче; либрето, опера.
3. синоними, хомоними, дијалектизми, жаргонизми…
4. – Кај си бе пеер? – Ее, со мојата цура.